Απεικονιστικά καθοδηγούμενη χειρουργική σπονδυλικής στήλης

«ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΗ» ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ (IMAGE GUIDED SURGERY) ΜΕΣΩ ΝΕΥΡΟΠΛΟΗΓΗΤΗ

Η εξέλιξη της χειρουργικής σπονδυλικής στήλης κατευθύνεται προς τεχνικές ελάχιστα επεμβατικές. Η χρήση των λεγόμενων «απεικονιστικά καθοδηγούμενων συστημάτων» ή  νευροπλοηγητών, είναι ένα μεγάλο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς παρέχεται η δυνατότητα μεγαλύτερης χειρουργικής ακρίβειας, μικρότερης χειρουργικής τομής, προγραμματισμού της επέμβασης σε συνθήκες εικονικής πραγματικότητας, συντομότερου χρόνου χειρουργείου, μικρότερης παραμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο και ταχύτερης επιστροφής του στην καθημερινότητα, με ταυτόχρονη ελαχιστοποιοίση του κινδύνου επιπλοκών. Τέτοια συστήματα χρησιμοποιούνται σχεδόν σε όλα τα ιατρικά κέντρα, παγκόσμια.

O Δρ. Παναγιώτης Νομικός χρησιμοποιεί το πιο εξελιγμένο σύστημα νευροπλοήγησης σπονδυλικής στήλης, StealthStation S8 Image-Guided System της εταιρείας Medtronic, στο Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ. Εναλλακτικά χρησιμοποιείται το ρομποτικό σύστημα σπονδυλικής στήλης MAZOR X Stealth, το οποίο έχει ενσωματωμένο νευροπλοηγητή με ή χωρίς το σύστημα διεγχειρητικής απεικόνισης O-ARM 2 της εταιρείας Medtronic. 

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Τι σημαίνει «απεικονιστικά καθοδηγούμενη» χειρουργική (image guided surgery);
Ολόκληρη η διαδικασία της «απεικονιστικά καθοδηγούμενης» χειρουργικής μέσω νευροπλοηγητή, μπορεί εύκολα να συσχετιστεί ή να συγκριθεί με τα συστήματα GPS (Global Positioning System), που χρησιμοποιούνται ευρέως σε αυτοκίνητα και θαλάσσια σκάφη. Η κάμερα του συστήματος λειτουργεί σαν τον δορυφόρο και ανιχνεύει τα σήματα από τα οχήματα που είναι εξοπλισμένα με τις κατάλληλες συσκευές - δέκτες. Καθώς το όχημα κινείται, ο δορυφόρος υπολογίζει τη θέση και μεταφέρει τις πληροφορίες στον υπολογιστή, ο οποίος παρουσιάζει στη συνέχεια την κατεύθυνση που πρέπει το όχημα να ακολουθήσει.

Πως λειτουργεί ο νευροπλοηγητής στις επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης;
Ένα τρισδιάστατο μοντέλο της σπονδυλικής στήλης, το οποίο ανασυντίθεται από μία κοινή αξονική τομογραφία και μία απλή ακτινογραφία, είναι αναγκαία για την καθοδήγηση από τον νευροπλοηγητή.  Με την επεξεργασία των πληροφοριών που παρέχονται, η χειρουργική ομάδα είναι σε θέση να εκτελέσει το χειρουργείο εκ των προτέρων σε συνθήκες εικονικής πραγματικότητας, έχοντας βεβαίως τη δυνατότητα να αλλάζει στάδια της επέμβασης τα οποία δεν θεωρεί ικανοποιητικά, μέχρι το σημείο να προσχεδιάσει την «ιδανική» προσπέλαση, αποφεύγοντας σημαντικές γειτονικές ανατομικές δομές, που πρέπει να προστατευτούν. Πριν την έναρξη της χειρουργικής επέμβασης η τρισδιάστατη αξονική τομογραφία και οι απλές ακτινογραφίες προβάλλονται στην οθόνη του νευροπλοηγητή. Ακολουθεί η καταγραφή της θέσεως του ασθενούς στο χώρο, κατά την οποία συνδυάζονται οι πληροφορίες των απεικονίσεων με τη φυσική ανατομία της σπονδυλικής στήλης. Από εκεί και πέρα ο χειρουργός έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί την εξέλιξη της επέμβασης στην οθόνη του νευροπλοηγητή, να ελέγχει τη θέση ανατομικών δομών, εργαλείων και υλικών, όπως διαυχενικές βίδες που χρησιμοποιούνται στις σπονδυλοδεσίες, να καθορίζει και να επιβεβαιώνει τα όρια όγκων νωτιαίου μυελού ή απλώς να εκτελεί το προσχεδιασμένο χειρουργείο.

Είναι ακριβής η τεχνική χρησιμοποιώντας αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες, που έχουν ληφθεί με τον ασθενή στο τραπέζι των μηχανημάτων σε διαγνωστικά κέντρα και όχι όπως αυτός είναι τοποθετημένος στο χειρουργικό τραπέζι;
Ειδικοί αλγόριθμοι προσαρμόζουν τις εικόνες στην ανατομία του ασθενούς καθώς το σύστημα νευροπλοήγησης έχει τη δυνατότητα να "διαβάζει" την επιφάνεια της σπονδυλικής στήλης. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα πριν από την έναρξη τοποθέτησης υλικών μέσω καταδεικτικών εργαλείων η θέση εμφανών ανατομικών σημείων της σπονδυλικής στήλης να επαληθευθεί στις απεικονιστικές εξετάσεις. Ακόμα μεγαλύτερη ακρίβεια προσδίδει η διενέργεια ΔΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗΣ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ με το σύστημα O-ARM 2 της εταιρείας Medtronic, που έχει εγκατασταθεί στο ΔΘΚΑ ΥΓΕΙΑ από τον Ιούλιο του 2022. Με τη χρήση του δίνεται η δυνατότητα να ληφθούν κατά τη διάρκεια του χειρουργείου αξονικές τομογραφίες με τον ασθενή σε χειρουργική θέση. Οι εικόνες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον νευροπλοηγό για την καθοδήγηση των εργαλείων και των υλικών σπονδυλοδεσίας. Ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια ή στο τέλος του χεορυργείου υπάρχει δυνατότητα επανάληψης της αξονικής τομογραφίας, ώστε να ελεγχθεί η τελική θέση των υλικών. Τον νευροπλοηγό μπορεί σε αυτά τα χειρουργεία να αντικαταστήσει το ρομποτικό σύστημα χειρουργικής σπονδυλικής στήλης MAZOR X Stealth επίσης της εταιρείας Medtronic και χρησιμοποιείται από τον Ιούλιο του 2022 στο ΔΘΚΑ ΥΓΕΙΑ. με το σύστημα αυτό δίνεται η δυνατότητα στο χειρουργό, όχι μόνο να ελέγχει τη θέση των εργαλείων και των υλικών στο χώρο, όπως στον νευροπλοηγητή, αλλά να καθορίζεται η τροχιά των εργαλείων από το ίδιο το σύστημα ακολουθώντας το σχέδιο χειρουργείου, το οποίο έχει ετοιμαστεί σε συνθήκες εικονικής πραγματικότητας ημέρες πριν από το χειρουργείο.

Δέχεται ο ασθενής περισσότερη ακτινοβολία με τις τεχνικές αυτές;
Όχι! Αντιθέτως η χρήση τους μειώνει την έκθεση στην ακτινοβολία σε σημαντικό βαθμό τόσο για τον ασθενή, όσο για τον χειρουργό και το προσωπικό της αίθουσας του χειρουργείο. Αυτό γιατί δεν απαιτείται επαλήθευση της θέσης των υλικών μέσω κλασικών ακτινογραφιών, όπως συνήθως γίνεται σε αυτά τα χειρουργεία.