Διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση

Τι σημαίνει διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση;
Ο όρος αναφέρεται σε τεχνική καταγραφής προκαλούμενων και εν ηρεμία ηλεκτρικών σημάτων του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ), η οποία εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια επέμβασης στον εγκέφαλο ή στη σπονδυλική στήλη. Στόχος της είναι: 1) η αποφυγή τραυματισμού ευγενών περιοχών του ΚΝΣ, μειώνοντας τoν κίνδυνο μετεγχειρητικής νευρολογικής επιδείνωσης και 2) η παροχή λειτουργικής καθοδήγησης στον νευροχειρουργό.

Ποιος ερμηνεύει τα αποτελέσματα της διεγχειρητικής νευροπαρακολούθησης κατά τη διάρκεια του χειρουργείου;
Ένα ειδικά εκπαιδευμένο μέλος της χειρουργικής ομάδας, συνήθως νευροφυσιολόγος παρακολουθεί την οθόνη υπολογιστή και καταγράφει τα ηλεκτρικά σήματα. Για οποιαδήποτε αλλαγή τους ενημερώνει τον χειρουργό, καθοδηγώντας τον, παράλληλα με την εξέλιξη της επέμβαση. Ο χειρουργός πρέπει να έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα ώστε να είναι σε θέση: 1) να ερμηνεύσει τα αποτελέσματα και 2) να τροποποιεί την χειρουργική τεχνική αναλόγως.

Πως εφαρμόζεται η τεχνική αυτή κατά τη διάρκεια του χειρουργείου;
Η διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση γίνεται με τη χρήση νευροφυσιολογικών εξετάσεων, οι καταλληλότερες των οποίων έχουν επιλεγεί προεγχειρητικά από τη χειρουργική ομάδα. Οι πιο συχνές εξετάσεις αναφέρονται παρακάτω:

Σωματοαισθητικά προκλητά δυναμικά (somatosensory evoked potentials - SSEP)	ηλεκτρικά κύματα τα οποία παράγονται στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό κατά τη μετάδοση και επεξεργασία ηλεκτρικού σήματος, που παράγεται από τη διέγερση αισθητηρίων οργάνων (ακοή-ακουστικά SSEP, όραση-οπτικά SSEP).
Κινητικά προκλητά δυναμικά (Transcranial electrical motor evoked potentials – TCeMEP)	ηλεκτρικά κύματα τα οποία παράγονται μέσω διακρανιακής ηλεκτρικής διέγερσης κινητικών κέντρων και οδών του εγκεφάλου και καταγράφονται ως κυματομορφές.
Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (electroencephalography - EEG)	καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου.
Ηλεκτρομυογράφημα (electromyography – EMG)	Ανίχνευση των ηλεκτρικών δυναμικών που παράγονται από τα κύτταρα των μυών όταν αυτά συσπώνται και όταν είναι σε κατάσταση ηρεμίας.

Το ειδικά εκπαιδευμένο μέλος της χειρουργικής ομάδας συνδέει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή εφοδιασμένο με το κατάλληλο λογισμικό και τη δυνατότητα καθοδήγησης ενός συστήματος παραγωγής χαμηλής έντασης ηλεκτρικών ερεθισμών, με τον ασθενή χρησιμοποιώντας ηλεκτρόδια διέγερσης και καταγραφής. Με αυτόν τον τρόπο δίδεται στον χειριστή η δυνατότητα: 1) καταγραφής των ηλεκτρικών σημάτων σε κατάσταση ηρεμίας και 2) επιλεκτικής διέγερσης νευρικών δομών και καταγραφής της απάντησης.

Πως καθοδηγείται ο χειρουργός;
Ο νευροφυσιολόγος ή ο κατάλληλα εκπαιδευμένος τεχνικός και ο χειρουργός έχουν τη δυνατότητα παρακολούθησης και καταγραφής της λειτουργίας του ΚΝΣ σε πραγματικό χρόνο κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Οι καταγραφόμενες κυματομορφές αλλάζουν ανάλογα με το στάδιο της επέμβασης και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες περιλαμβανομένης της αναισθησίας, της θερμοκρασίας των ιστών και τις δυνάμεις που ασκούνται σε αυτούς. Με την απόλυτη συνεργασία του νευροφυσιολόγου, του αναισθησιολόγου και του χειρουργού επιτυγχάνεται αποφυγή χειρουργικών χειρισμών, οι οποίοι δυνητικά επιφέρουν μετεγχειρητικές βλάβες σε ανατομικές δομές του ΚΝΣ.

Σε ποιες νευροχειρουργικές επεμβάσεις θεωρείται επιβεβλημένη η εφαρμογή της διεγχειρητικής νευροπαρακολούθησης;
Σε όλες τις επεμβάσεις κατά τις οποίες υφίσταται κίνδυνος τραυματισμού ευγενών περιοχών, λειτουργικών κέντρων και εγκεφαλικών συζυγιών, όπως σε όγκους γεφυροπαρεγκεφαλιδικής γωνίας (π.χ. ακουστικό νευρίνωμα, μηνιγγίωμα), όγκους πλησίον των κινητικών κέντρων (π.χ. γλοιώματα, μηνιγγιώματα), όγκους νωτιαίου μυελού (π.χ. επενδυμώματα, γλοιώματα), σε επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης στις οποίες τοποθετούνται υλικά (π.χ. σπονδυλοδεσίες μέσω διαυχενικών κοχλιών (βίδών)) και στη λειτουργική νευροχειρουργική (τοποθέτηση νευροδιεγερτών για τη θεραπεία κινητικών διαταραχών π.χ. Νόσος Πάρκινσον, δυστονία και στην χειρουργική της επιληψίας).