Όγκοι Εγκεφάλου | Γενικές Πληροφορίες

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ. ή World Health Organisation), καθορίζει τον αριθμό των όγκων εγκεφάλου σε 5 ανά 100.000 κατοίκους, ενώ η συχνότητα εμφάνισής τους αυξάνεται με την ηλικία. Όγκοι υψηλής κακοήθειας παρατηρούνται συνήθως σε άτομα ηλικίας 55-65 ετών.


Τι είναι ο όγκος εγκεφάλου και τι συμπτώματα προκαλεί;   

Ένας όγκος εγκεφάλου είναι ένας ενδοκράνιος όγκος, που δημιουργείται από τον ανώμαλο και ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό κυττάρων, είτε του ίδιου του εγκεφάλου (νευρώνες, κύτταρα γλοίας (αστροκύτταρα, ολιγοδενδροκύτταρα, επενδυματικά κύτταρα), λεμφικός ιστός, αγγειακός ιστός), είτε κυττάρων των κρανιακών νεύρων (μυελινοπαραγωγά κύτταρα του Schwann) και των περιβλημάτων του εγκεφάλου (μήνιγγες), είτε κυττάρων του αδένα της υπόφυσης ή της επίφυσης και ονομάζεται πρωτοπαθής, είτε δημιουργείται από τη διασπορά όγκων που εντοπίζονται, πρωτοπαθώς, σε άλλα όργανα (μεταστατικοί όγκοι) και ονομάζεται δευτεροπαθής όγκος εγκεφάλου. Οι πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου κοινώς, εντοπίζονται στον οπίσθιο κρανιακό βόθρο στα παιδιά και στα πρόσθια δύο τρίτα των εγκεφαλικών ημισφαιρίων στους ενήλικες, αν και μπορούν να προσβάλλουν οποιοδήποτε μέρος του εγκεφάλου. Αν και δεν υπάρχουν ειδικά κλινικά συμπτώματα για τους εγκεφαλικούς όγκους, τα βραδέως εξελισσόμενα συμπτώματα της αυξημένης ενδοκράνιας πίεσης (κεφαλαλγία, ναυτία, έμετοι, υπνηλία), όπως και η εμφάνιση επιληψίας σε ασθενή με αρνητικό ιστορικό για αυτήν την πάθηση, ή η δυσκολία στην κίνηση των άκρων ή η διαταραχή ομιλίας και η διαταραχή συμπεριφοράς, θα πρέπει να εγείρουν πολύ σοβαρές υποψίες. Ωστόσο, η αιφνίδια έναρξη συμπτωμάτων, όπως επιληπτική κρίση σε ασθενή με ελεύθερο ιστορικό και η ξαφνική αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης (που μπορεί να οφείλεται σε αιμορραγία μέσα στον ίδιο τον όγκο, οίδημα του εγκεφάλου, ή απόφραξη της διόδου του εγκεφαλονωτιαίου υγρού), είναι επίσης πιθανή. Απεικονιστικές εξετάσεις (όπως η υπολογιστική τομογραφία (CT) και ειδικά η μαγνητική τομογραφία (MRI) ), παίζουν κεντρικό ρόλο στη διάγνωση των εγκεφαλικών όγκων. Ηλεκτροφυσιολογικές εξετάσεις όπως το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ), είναι καθοριστικές στη διερεύνηση. Η οριστική διάγνωση των όγκων εγκεφάλου τίθεται μόνο με την ιστολογική εξέταση δειγμάτων του όγκου, που λαμβάνονται είτε με στερεοτακτική βιοψία, είτε με ανοικτό χειρουργείο. Η ακριβής ταυτοποίηση μέσω ιστολογικής εξέτασης, είναι απαραίτητη για τον καθορισμό της σωστής διάγνωσης και της κατάλληλης θεραπείας.


Πως αντιμετωπίζονται οι όγκοι εγκεφάλου;

Η χειρουργική επέμβαση είναι η κύρια μορφή αντιμετώπισης όγκων εγκεφάλου που βρίσκονται στην περιοχή των μηνίγγων, οι οποίες καλύπτουν τον εγκέφαλο ή σε περιοχές του εγκεφάλου που οι όγκοι μπορούν να αφαιρεθούν από αυτές, χωρίς οι χειρουργικοί χειρισμοί να προκαλέσουν επιδείνωση κρίσιμων νευρολογικών λειτουργιών, λόγω προσβολής λειτουργικών κέντρων. Ο στόχος είναι να αφαιρεθεί ο όγκος εξ'ολοκλήρου, όποτε είναι δυνατόν, καθώς συνήθως υποτροπιάζει (ξαναγίνεται) εάν τμήμα του δεν αφαιρεθεί χειρουργικά. Η συμβατική ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία χρησιμοποιούνται γενικά ως συμπληρωματική θεραπεία, για τους όγκους που δεν αντιμετωπίζονται μέσω της χειρουργικής επέμβασης μόνο. Η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική αποτελεί εναλλακτική μορφή θεραπείας, η οποία εφαρμόζεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις και με την οποία αποφεύγεται η «ανοικτή» χειρουργική επέμβαση.


Υπάρχουν εναλλακτικές θεραπείες όγκων εγκεφάλου;

Πολλοί τύποι νέων θεραπειών μελετώνται αυτήν την περίοδο, ειδικά για τους όγκους στους οποίους η πρόγνωση είναι γενικά κακή, μέσω της υπάρχουσας συμβατικής θεραπείας. Είναι άγνωστο εάν αυτές οι θεραπείες θα λειτουργήσουν ή όχι. Χορηγούνται σύμφωνα με ένα «πρωτόκολλο», και περιλαμβάνουν τις διάφορες μορφές ανοσοθεραπείας, χρήσης τοξινών, αντι-αγγειογεννητικών παραγόντων και θεραπείας γονιδίων (www.cancer.gov).

Ποιοι είναι οι πιο συχνοί όγκοι εγκεφάλου;

Οι πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου προσδιορίζονται από τον τύπο του κυττάρου που προέκυψαν, ή από τη θέση στον εγκέφαλο, όπου εμφανίζονται.  To γλοίωμα είναι ο πιο συχνός τύπος πρωτοπαθούς όγκου εγκεφάλου και προκύπτει από το συνδετικό ιστό (γλοία) του εγκεφάλου. Συμπεριλαμβάνει και άλλους τύπους όπως αστροκύττωμα, γλοιοβλάστωμα, ολιγοδενδρογλοίωμα και επενδύμωμα. Αυτοί οι όγκοι αποτελούν περίπου 50% όλων των πρωτοπαθών όγκων εγκεφάλου. Το 25% των πρωτοπαθών  όγκων εγκεφάλου είναι μηνιγγιώματα, το 10% όγκοι υπόφυσης και το 7,5% νευρινώματα (κυρίως ακουστικό νευρίνωμα). Το υπόλοιπο 7,5 % περιλαμβάνει σπανιότερους πρωτοπαθείς όγκους, όπως χονδροσαρκώμα, γερμινώμα, αιμαγγείωμα, τεράτωμα και χόρδωμα.

Οι δευτεροπαθείς όγκοι εγκεφάλου (μεταστάσεις), εμφανίζονται σε ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό ασθενών με κακοήθεις όγκους σε άλλα όργανα του σώματος. Η πιθανότητα να εμφανιστούν, εξαρτάται ως επί το πλείστον από τον τύπο του καρκίνου και τον χρόνο επιβίωσης. Είναι πιο συχνές στον καρκίνο του πνεύμονα, του μαστού, του εντέρου, των νεφρών, της ουροδόχου κύστεως και στο κακόηθες μελάνωμα.

Δεν επιδέχονται το ίδιο αποτελεσματικά την ίδια μορφή θεραπείας. Η θεραπεία εκλογής τους πρέπει να εξατομικεύεται, ανάλογα με το πλήθος και το μέγεθος των εστιών, την ηλικία, την κλινική κατάσταση του ασθενούς και την πρόγνωση του πρωτοπαθούς καρκίνου (Αντιμετώπιση μεταστατικών όγκων εγκεφάλου).


Στην ενότητα των όγκων εγκεφάλου θα βρείτε πληροφορίες για τους πιο συχνούς από αυτούς. Οι μαγνητικές τομογραφίες, που συνοδεύουν το κείμενο προέρχονται αποκλειστικά από περιστατικά του Δρ. Παναγιώτη Νομικού.